日記 (2020 年 1 月 16 日)

今日は 2 つ。

καὶ ἐκάλεσεν Θεὸς τὴν ξηρ`ν γῆν καὶ τὰ συστήματα τῶν ὑδάτων ἐκάλεσε θαλάσσᾱς. καὶ εἶδεν Θεός, ὅτι καλόν.
そして、 神は乾いたものを地と呼び、 水の集まりを海と呼んだ。 そして、 神はそれを良いと見た。
καὶκαίそして ἐκάλεσενκαλέω呼ぶ|直.能.ア1.三単 冠|男.単.主 ΘεὸςΘεός|単.主 τὴν冠|女.単.対 ξηρ`νξηρός乾いた|女.単.対 γῆνγῆ|単.対 καὶκαίそして τὰ|中.複.対 συστήματασυστήμα集まり|複.対 τῶν冠|中.複.属 ὑδάτωνὕδωρ|複.属 ἐκάλεσεκαλέω呼ぶ|直.能.ア1.三単 θαλάσσᾱςθαλάσσα|複.対. καὶκαίそして εἶδενὁράω見る|直.能.ア2.三単 冠|男.単.主 ΘεὸςΘεός|単.主, ὅτιὅτι~ということを καλόνκαλός良い|中.単.主.

συστήματα < συστήμα 「集まり」。 συν- 「ともに」 と ἵστημι 「立つ」 と -μα (名詞化の接尾辞) の合成語で、 語源的には 「1 つにまとめられたもの」 のような意味です。 前回出てきた συναγωγή と似てますね。 見れば分かりますが、 英語の system の直接的な語源です。

καὶ εἶπεν Θεός· βλαστησάτω γῆ βοτάνην χόρτου σπεῖρον σπέρμα κατὰ γένος καὶ καθ' ὁμοιότητα, καὶ ξύλον κάρπιμον ποιοῦν καρπόν, οὗ τὸ σπέρμα αὐτοῦ ἐν αὐτῷ κατὰ γένος ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἐγένετο οὕτως.
そして、 神は言った。 「地は、 種類と類似性に従って種を蒔く草原の草と、 種類に従ってその種をその中にもつ果実を作る果樹を、 地の上に生やせ。」 と。 すると、 そうなった。
καὶκαίそして εἶπενλέγω言う|直.能.ア2.三単 冠|男.単.主 ΘεόςΘεός|単.主· βλαστησάτωβλαστάνω生やす|命.能.ア1.三単 冠|女.単.主 γῆγῆ|単.主 βοτάνηνβοτάνη|単.対 χόρτουχόρτος草原|単.属 σπεῖρονσπείρω種を蒔く|分.能.現.中.単.対 σπέρμασπέρμα|単.対 κατὰκατά~に従って γένοςγένος種類|単.対 καὶκαίそして καθ'κατά~に従って ὁμοιότηταὁμοιότης類似性|単.対, καὶκαί ξύλονξύλον|単.対 κάρπιμονκάρπιμος果実の|中.単.対 ποιοῦνποιέω作る|分.能.現.中.単.対 καρπόνκαρπός果実|単.対, οὗὅς関|男.単.属 τὸ冠|中.単.主 σπέρμασπέρμα|単.主 αὐτοῦαὐτόςそれ|男.単.属 ἐνἐν~の中に αὐτῷἀυτόςそれ|男.単.与 κατὰκατά~に従って γένοςγένος種類|単.対 ἐπὶἐπί~の上に τῆς冠|女.単.属 γῆςγῆ|単.属. καὶκαίそして ἐγένετογίγνομαιなる|直.中.ア.三単 οὕτωςοὕτωςそのように.

βλαστησάτω < βλαστάνω 「発芽する, 生やす」。 活用はほぼ規則的ですが、 現在時制と未完了過去時制以外においては、 語尾の σκ の前で ν が落ち、 代わりにその前の α が代償延長を起こして η となり、 βλαστη- という語幹であるかのように活用します。 似たような動詞には αὐξάνω 「増やす」 や τίνω 「償う」 などがあります。 -ν 語幹の動詞は、 未来時制でいわゆる約音未来になることもありますが、 これらの動詞のようにならないこともあります。

βοτάνην < βοτάνη 「草」。 英語の botany などに残っています。

χόρτου < χόρτος 「草原, 牧草地」。 英語の yard やフランス語の jardin やロシア語の город などが同じ語源です。

ὁμοιότητα < ὁμοιότης 「類似性」。 ὅμος 「同じ」 と -ιος (形容詞化の接尾辞) によってまず ὅμοιος 「似ている」 が作られ、 さらに -της (名詞化の接尾辞) が合成されてこの語になっています。 ὅμος は homogenous や homology の homo- ですね。

ξύλον 「木」。 英語の xylophone の xylo- です。